Aktualności
Zrównoważony rozwój przedsiębiorstw: Projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustawy
Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie:
Projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw ma na celu implementację do krajowego porządku prawnego:
a) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Dz. Urz. UE L 322 z 16.12.2022, str. 15), zwanej dalej „dyrektywą 2022/2464” – termin implementacji: 6 lipca 2024 r.;
b) dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2023/2775 z dnia 17 października 2023 r. zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE w odniesieniu do dostosowania kryteriów wielkości przedsiębiorstwa dla mikro-, małych, średnich i dużych jednostek lub grup (Dz. Urz. UE L z 21.12.2023), zwanej dalej „dyrektywą delegowaną” – termin implementacji: 24 grudnia 2024 r.
Przepisy dyrektywy 2022/2464 stanowią kolejny krok na drodze rozwoju sprawozdawczości informacji niefinansowych, zwanej obecnie sprawozdawczością przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Kluczowym celem dyrektywy 2022/2464 jest zapewnienie, aby większa grupa przedsiębiorstw raportowała istotne, porównywalne i wiarygodne informacje nt. zrównoważonego rozwoju – w większym stopniu użyteczne dla inwestorów i innych interesariuszy. Jest to m. in. niezbędne do realizacji celu, jakim jest zmiana przepływu kapitałów w kierunku finansowania przedsiębiorstw rozwijających się w sposób zrównoważony lub dążących do takiej transformacji. Zmiany prawne w tym zakresie wpisują się w szersze działania mające na celu przekształcenie UE w nowoczesną, oszczędną i konkurencyjną gospodarkę o zerowym poziomie emisji gazów cieplarnianych netto do 2050 r. Celem tych działań jest również ochrona, zachowanie i poprawa zasobów naturalnych UE oraz ochrona zdrowia i dobrostanu obywateli UE przed zagrożeniami i negatywnymi skutkami związanymi ze środowiskiem.
Z kolei, przyjęta przez Komisję Europejską 17 października 2023 r. dyrektywa delegowana podnosi co do zasady o 25% progi finansowe definiujące poszczególne kategorie jednostek (mikro, małe, średnie i duże jednostki). Przynależność do danej kategorii jednostek ma bezpośredni wpływ m.in. na możliwość (bądź jej brak) korzystania z uproszczeń przewidzianych dyrektywą o rachunkowości (dyrektywa 2013/34/UE), czy na obowiązek (lub jego brak) badania sprawozdań finansowych. Podniesienie ww. progów jest odpowiedzią na wysoką inflację występującą w UE w 2021 r. i 2022 r. Ma ono na celu zachowanie dotychczasowego status quo, tj. uniknięcie sytuacji, w której w wyniku inflacji mikro oraz małe i średnie jednostki podlegałyby w sposób niezamierzony nadmiernie obciążającym wymogom mającym zastosowanie do dużych jednostek.
Konsekwencją przyjęcia dyrektywy 2022/2464 oraz dyrektywy delegowanej jest potrzeba ich wdrożenia do krajowego porządku prawnego poprzez dokonanie odpowiednich zmian w ustawie o rachunkowości, ustawie o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Dodatkowo w projekcie wprowadzono zmiany mające na celu aktualizację, ujednolicenie i uproszczenie przepisów w zakresie ułatwień ewidencyjnych i prezentacyjnych.
Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji:
Dyrektywa 2022/2464 wprowadza istotne zmiany w sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, które będą podlegały wdrożeniu do prawa krajowego:
- rozszerzono zakres jednostek zobowiązanych do raportowania – obowiązkiem zostały objęte: 1. wszystkie duże jednostki, 2. jednostki będące jednostką dominującą dużej grupy kapitałowej, 3. małe i średnie jednostki dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym (z wyłączeniem notowanych mikroprzedsiębiorstw) oraz 4. spełniające określone warunki i kryteria wielkości jednostki zależne i oddziały z siedzibą w państwie członkowskim UE, których odpowiednio jednostka dominująca najwyższego szczebla lub jednostka samodzielna podlega przepisom prawa państwa trzeciego, a jej przychód netto ze sprzedaży wygenerowany w UE przekracza 150 mln EUR;
- ujednolicono rodzaj standardu raportowania – nastąpi odejście od dotychczasowej dowolności w wyborze standardów raportowania na rzecz obowiązkowo stosowanych Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju;
- poszerzono zakres raportowanych informacji – informacje nt. kwestii zrównoważonego rozwoju z obszaru środowiskowego, społecznego (w tym praw człowieka) oraz ładu korporacyjnego będą bardziej szczegółowe niż dotychczas;
- uregulowano formę/miejsce raportowania – informacje będą prezentowane obowiązkowo w odrębnej sekcji w ramach sprawozdania z działalności jednostki;
- wprowadzono weryfikację sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju – wprowadzona zostanie obowiązkowa atestacja raportowanych informacji przez biegłych rewidentów;
- zdigitalizowano sprawozdania – sprawozdania z działalności jednostek raportujących informacje o zrównoważonym rozwoju będą obowiązkowo sporządzane w formacie XHTML, a odrębna sekcja nt. zrównoważonego rozwoju oznakowana będzie w formacie in-line XBRL, co ułatwi maszynowy odczyt i analizę danych nt. zrównoważonego rozwoju.
- definiujących poszczególne kategorie jednostek oraz
- określających obowiązek poddania badaniu sprawozdania finansowego.
a) podniesienie o 25% wysokości przychodów netto ze sprzedaży, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych i stosowania ustawy o rachunkowości,
b) podniesienie o 25% wysokości kryteriów przychodów netto ze sprzedaży oraz sumy aktywów bilansu, których spełnienie umożliwia jednostkom stosowanie następujących uproszczeń:
- klasyfikowanie umów leasingu finansowego według kryteriów określonych przepisami prawa podatkowego, a nie ustawy o rachunkowości,
- zaniechanie tworzenia rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
- stosowanie do wyceny instrumentów finansowych wyłączenie przepisów ustawy o rachunkowości zamiast przepisów odpowiedniego rozporządzenia Ministra Finansów,
- stosowanie uproszczonego sposobu obliczania kosztu wytworzenia produktu.
- bardziej czytelne zdefiniowanie jednostki mikro i małej oraz warunków uzyskiwania i utraty statusu takich jednostek w słowniczku ustawy (art. 3 ust. 1) zamiast dotychczasowych przepisów w art. 3 ust. 1a-1d; jednostkę mikro i jednostkę małą określać będą teraz jedynie wielkości progowe, tj. przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów, suma aktywów bilansu oraz średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty; jednocześnie jednostki określone w obecnym art. 3 ust. 1a pkt 2, jak np. związki zawodowe, pomimo wyłączenia z definicji jednostek mikro, będą mogły nadal korzystać z uproszczeń na dotychczasowych zasadach (por. nowy art. 80 ust. 4 i 5);
- ujednolicenie zakresu pojęcia przychodów netto ze sprzedaży (odpowiednie usunięcie z tej kategorii materiałów i przychodów z operacji finansowych);
- zapisanie wprost, że jednostki mikro i małe nie są objęte obowiązkiem sporządzania zestawienia zmian w kapitale oraz rachunku przepływów pieniężnych dla jednostek mikro i małych (w miejsce dotychczasowego obowiązku sporządzania tych dokumentów z jednoczesną możliwością zwolnienia z ich sporządzania).
Planowany termin przyjęcia projektu przez RM:
II kwartał 2024 r.
Projekt
